زبان سُغدی از زبان‌های ایرانی شاخه شمال شرقی و زبان ناحیهٔ حاصلخیز سغد، واقع در میان آمودریا و سیردریا بوده‌است. زبان سغدی در آغاز در دره رودخانه زرافشان و نواحی پیرامون رایج بود و بعداً به عنوان زبان میانجی در بخش بزرگی از جاده ابریشم رواج یافت. این زبان در طول ده قرن، سده‌های دوم تا دوازدهم میلادی، مهم ترین زبان ایرانی در ترکستان امروزی و فرارود، زبان تجاری جادهٔ ابریشم و از دیرزمان ابزار ارتباط و پیوند بخشی از فرهنگ‌های سرزمین‌های شرقی و غربی آسیا بوده‌است. زبان سغدی به عنوان زبان گفتاری و نوشتاری تا سده نهم میلادی فعال بوده و زوال آن پس از سدهٔ ۱۱ آغاز گردیده‌است. زبان سغدی بر اثر نفوذ و توسعه تدریجی فارسی میانه که برخوردار از پشتیبانی دولت ساسانی بود و نیز زبان ترکی که ارمغان هجوم قبایل ترک‌زبان، از رواج افتاد و سیر نابودی آن از سده پنجم هجری به بعد همزمان با رواج زبان فارسی از یک سو و نفوذ زبان عربی و ترکی از سوی دیگر شتاب بیشتری یافت. ادامه مطلب ...
1. دغدویه یا دوغدو : مادر مبارز زرتشت که با کرپن های زورگو به مبارزه پرداخت .
2. پوروچیستا : دختر کوچک زرتشت که بسیار خردمند و با هوش بود.
3. رکسانا یا روشنک : دختر داریوش سوم.
4. پانته آ: یکی از زنان فداکار دوران کوروش و همسر یکی از فرماندهان سپاه کوروش.
5. موزا: یگی از زنان پرتوان دوران اشکانی و زن فرهاد چهارم و مادر فرهاد پنجم.
6. آرتادخت: وزیر خزانه داری زن در دوران اشکانیان.
7. ارشیا: از زنان نام دار دوران اشکانی.
8. آرتمیس: فرمانده یکی از ناوگان های پیروزمند سپاه خشایارشا در جنگ با یونانیان.
9. کاساندان: همسر پر توان کوروش بزرگ.
10. پروشات: یکی از زنان نامدار دوران هخامنشی.
11. ماندانا: دختر آژی دهاک آخرین پادشاه ماد که همسر کمبوجیه پدر کوروش شد.
12. آتوسا: دختر کوروش و همسر داریوش و مادر خشایارشا.
13. شهرناز و ارنواز: خواهران جمشید .
14. فرانک: همسر آبتین و مادر فریدون .
15. سیندخت: همسر مهراب کابلی و مادر رودابه و مادر بزرگ خردمند رستم.
16. رودابه: همسر زال و مادر رستم .
17. تهمینه: دختر زیباروی پادشاه سمنگان و مادر سهراب.
18. گرد آفرید: دختر زیباو دلاور و چابکسوار کژدهم که در مرز ایران و توران مرزبان بود.
19. فرنگیس: دختر افراسیاب و همسر سیاوش و مادر کیخسرو .-
20. بانو گشسب: دختر دلیر رستم.
21. منیژه: دختر افراسیاب که بیژن دلباخته او بود .
22. کتایون: همسر گشتاسب شاه و مادر اسفندیار و از نخستین زنانی که آیین زرتشت را پذیرفت.
23.هما: دختر اسفندیار و خواهر بهمن .
24. پوران یا پوراندخت: دختر پرتوان و خردمند خسرو پرویز .
حدود 70 سال پیش، در سال 1312/1933م، در جریان کاوشهای موسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو به سرپرستی «ارنست هرتسفلد» ایرانشناس، مجموعهای از گل نوشتهها در باروی شمال شرقی تخت جمشید به دست آمد.
حقوق زنان سه برابر مردان در زمان هخامنشی
این مجموعه که مشتمل بر حدود 30هزار لوح بود، متعلق به سالهای 509 تا 494 ق.م است و به خط میخی ایلامی نوشته شده است. چهار سال بعد، این مجموعه برای مطالعه به طور امانی به دانشگاه شیکاگو سپرده شد.از آن زمان تاکنون، بخشی از نتایج مطالعات محققان این دانشگاه منتشر شده است.
سال گذشته، در بهار 1383، دکتر «گیل استاین»، مدیر موسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو، 300 گل نوشته از متنهای ترجمه شده باروی تخت جمشید را از سوی دانشگاه شیکاگو در جعبههای ضد اسید و ضد رطوبت به ایران بازگرداند.
این اسناد که دارای ارزش فرهنگی بسیاری است و بخشی از پیشینه فرهنگی ایرانیان را بازگو میکند، تاکنون در انبار موزه ملی نگهداری میشد. اما پس از دستهبندی و تهیه شناسنامه انگلیسی و فارسی، برای نخستین بار نمایشگاهی از این الواح در موزه ملی تا پایان خرداد ماه برپا شده است. ادامه مطلب ...
انجمن مهستان ,مجلس ایران باستان
حوزه ایرانشناسی
بنا به نوشته ی منابع، شاهنشاهی ایران در زمان اشکانیان، به صورت ملوک الطوایف بود. یعنی کشور به ایالت های مختلف تقسیم گردیده و هر ایالت به صورت خود مختار اداره می شد. این ایالات هر کدام از طریق نمایندگانی با دولت مرکزی در ارتباط بودند. در دولت مرکزیِ اشکانیان نیز مجلسی به نام مهستان تاسیس شده بود و وظیفه ی آن اداره ی امور کلان کشوری بود. مجلس مهستان از دو شاخه تشکیل می شد.
این مجلس از سران، شاهزادگان و روسای خاندان های درجه اول و همچنین افرادی کار کشته در میدان سیاست و کشور داری تشکیل می شد و طرف دیگر آن محتملاً از روحانیون و افراد برجسته ای که از احوال مردم در آن زمان اطلاع داشتند تشکیل می شد. این مجلس به منظور تصمیم گیری در امور داخلی و خارجی بنیان گذاری شد.
مجلس مهستان، نخستین نشست خود را در نوروز سال 173 پیش از میلاد در حضور پادشاه وقت، مهرداد اول برگزار کرد و نخستین مصوبه ی آن انتخابی کردن پادشاه بود. بدین منظور که شاه می بایستی با رای و نظر نمایندگان مجلس انتخاب شود. انتخاب ولیعهد از میان شاهزادگان، اعلان جنگ و پیشنهاد صلح، بسیج نیرو، تغییر مالیاتها و صدور دستور ضرب سکه با تصویر تازه، تعیین شاهان ارمنستان، تایید تشریفاتی (ضمنی) شاهان پارسی تبار (از دودمان هخامنشیان) سرزمین پنتوس (منطقه ساحلی جنوب دریای سیاه در آناتولی به پایتختی شهر سینوپ) و انتصاب فرمانده کل ارتش برای یک دوره معین و یا مدیریت جنگ از جمله اختیارات مهستان بود. ادامه مطلب ...
پارسَه یا تخت جمشید
پارسَه یا تخت جمشید نام یکی از شهرهای باستانی ایران است . در روزگار باستان به نظر ثابت نشده آرتور اپهام پوپ پارسه محل برگزاری جشن نوروز بوده‌است نه پایتخت. پایتخت سیاسی هخامنشیان شوش و هگمتانه بوده‌است.
در باره کاربری تخت جمشید نظریات فراوانی است. جواد برومند سعید آنجا را یک نیایشگاه خورشید می‌داند در حالیکه رضا مرادی غیاث آبادی تخت جمشید را انجمن قانونگذاری و مشورتی کشورهای باستانی قلمرو ایران بشمار می‌آورد که در روایت کورتیوس نیز به آن اشاره شده‌است. اسکندر مقدونی سردار یونانی به ایران حمله کرد و این مکان را به آتش کشید. امّا ویرانه‌های این مکان هنوز هم در نزدیکی شیراز مرکز استان فارس برپا است. این مکان هم‌اکنون از مکان‌های باستانی ایران است.
نام تخت جمشید
تخت جمشید نام امروزی «پارسَه» است. «پارسه» از زبان پارسی باستان است و یونانیان آن را پِرسپولیس (به یونانی یعنی «پارسه شهر») خوانده‌اند.
مردم محلی این مکان را جایگاه تاجگذاری پادشاه باستانی جمشید پیشدادی می‌دانسته‌اند.۶۸۱۲
پیشینه
این بنا را تخت جمشید یا قصر شاهی جمشید پادشاه اسطوره‌ای ایران مینامند که در شاهنامه فردوسی بزرگ آنگونه که در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده‌است ساخت تخت جمشید در حدود ۲۵ قرن پیش در دامنه غربی کوه رحمت،به عبارتی میترا یا مهر و در زمان داریوش اول(داریوش کبیر)هخامنشی آغاز گردید و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت. بر اساس خشت نوشته‌های کشف شده در تخت جمشید در ساخت این بنای با شکوه معماران،هنرمندان،استادکاران،کارگران،زنان و مردان بیشماری شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمه کارگری نیز استفاده میکردند.
چگونگی سازه
وسعت کامل کاخ‌های تخت جمشید ۱۲۵ هزار متر مربع است که بر روی سکوئی که ارتفاع آن بین ۸ تا ۱۸ متر بالاتر از سطح جلگهٔ مردوشت است، بنا شده‌اندو از بخش‌های مهم زیر تشکیل یافته است: ادامه مطلب ...