درباره جندی شاپور یا گندی شاپور

به نوشته ریچارد فرای، کلمه گندی‌شاپور، تحریف شده نام «وِه آنتیوخ شاپور» یعنی «بهتر از آنتیوخ را شاپور ساخته» است. بر اثر جنگ‌های شاپور یکم با روم، شاهنشاه ساسانی، اسیران رومی را در فارس و خوزستان اسکان می‌داد و با توانایی آنها، بند قیصر بر روی رود کارون ساخت و کاخ بیشاپور را موزائیک کرد. این رفتار شاپور یکم، سرآغاز ریشه دوانیدن مسیحیت در جنوب ایران گشت.[۱] اما دنیل پاتس، استدلال می‌کند که گندی‌شاپور، پیشینه‌ای به درازای سلسله اشکانی دارد. بن‌مایه حرف‌های او، دو کتیبه یونانی‌زبان در شوش است که نام یک آبراهه را، گندیوسوس (نام علمی: Gondeisos) نامیده است. به نظرشاپور شهبازی، گندی‌شاپور، برگرفته از نام ایرانی «گوند-دژ» به معنی «قلعه نظامی» است که دنیل پاتس را به این فرضیه کشانده، که این‌طور فرض کرد که «گند دز»، نام مکانی است که بایستی از رودخانه آب دز وام گرفته شده باشد. بنابر استدلال او، زمانی که شاپور یکم، شهر را بازسازی کرد، «گُند دژ»، تبدیل به «گوند دژ» یا «گوند دزِ شاپور» تبدیل گشت، در حالی که تبعیدی‌های آنتیوخ (امروزه انطاکیه؛ شهری بنا شده بر روی رود عاصی بنا گشته) را در این شهر اسکان داد و شعار «[این شهر] بهتر از آنتیوخیای شاپور [است]»، را ترویج داد. با کاوش باستان‌گرایانه ویرانه‌های گندی‌شاپور، هیچ نشانه‌ای مبنی بر حضور تمدن پیش-ساسانی یافت نشد و پرونده این تناقضات، بسته شد.[۲] به‌ گزارش طبری‌، سازنده‌ گندی‌شاپور، شاپور یکم ساسانی‌ است‌. آورده‌اند که‌ این‌ شهر در 260 میلادی‌، به دنبال پیروزی‌ شاپور یکم بر والریانوس‌، امپراتور روم‌ (حک:253ـ260 میلادی‌)، به‌ دست‌ اسیران‌ رومی‌ ساخته‌ شد و ایرانیان، اسیران‌ را در این‌ محل‌ سکنا دادند. نام‌ شهر ابتدا وِه‌اَندیو شاپور/ وِه‌اَنتیوک‌ شاپور «به‌ از انطاکیه‌ شاپور» (یعنی شهری‌ که‌ شاپور آن‌ را بهتر از انطاکیه‌ بنا کرد)، بود و بعداً گندیشاپور و جندیشاپور نامیده‌ شد. نام‌ آن‌ به‌ صورت‌ نیلاب‌ و نیلاط‌ نیز ضبط‌ شده‌ و چون‌ مباشر شاپور برای‌ احداث‌ این‌ شهر شخصی‌ به‌ نام‌ بیل‌ بوده‌ است‌، آن‌ را بیل‌ و بیل‌آباد نیز نامیده‌اند. قفطی، بر اساس افسانه‌ای، نام این شهر را مرکب از دو نام «جُندا» و «شاپور» دانسته و نوشته است که شاپور اول ساسانی، پس از صلح با امپراتور روم (آورلیانوس، حکومت: 270 ـ 275 میلادی‌)، با دخترش ازدواج کرد و دستور به ساخت شهری همچون کنستانتیونوپول را برای همسرش داد. مکان این شهر، در یکی از آبادی‌های خوزستان، متعلق به شخصی به نام جُندا، احداث شد. اهالی، بنای این شهر را به «جندا و شاپور» نسبت دادند. همراه دختر آورلیانوس، تعدادی از پزشکان متبحر و پیشه‌وران و صاحبان حرفه‌ای دیگر از کنستانتیوپول به جندی‌شاور رفتند و به تربیت شاگرد مشغول گشتند

به روایت اکثر منابع تاریخ پزشکی دوره اسلامی، این مرکز علمی در انتقال دانش پزشکی یونانی، ایرانی و هندی به عالم اسلام سهم فراوانی داشته‌است. نخستین بیمارستانهای دوره اسلامی طبق الگوی بیمارستان جندیشاپور بنا شد. با این همه، اطلاعات تاریخی ما چندان نیست که بتوان تصویری دقیق از اوضاع علمی و فرهنگی این شهر عرضه کرد. آنچه در منابع دوره اسلامی در باره پیشینه علمی این شهر آمده‌است، گاه به افسانه می‌ماند. پژوهشهای جدید نیز، بعضاً، حاوی ادعاهایی ناسنجیده و غیرمستند است و تشخیص درستی این اطلاعات بسیار دشوار می‌نماید[۴] 

ﺩﺍﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺩﺭ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ...

.

ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺶ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺍﯾﻔﺎ ﮐﺮﺩ ﺩﺍﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺍﺳﺖ . ﺩﺍﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻭ ﻇﻬﻮﺭ ﺯﺭﺗﺸﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .

ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺯﺭﺗﺸﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﺰﺷﮑﺎﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻋﻬﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯿﮕﺬﺍﺭﺩ ﻗﺮﻥ ﻫﺎ ﯾﺎ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺳﺎﻝ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﻭﺍﺝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .

ﺍﻭﺳﺘﺎ ﻧﯿﺰ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻨﺪﻫﺶ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺩﺭ ﻣﺘﻮﻥ ﮐﻬﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﭼﻬﺎﺭﻣﯿﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﺯ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﭘﯿﺸﺪﺍﺩﯼ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺳﺘﺤﻤﺎﻡ ﺑﺎ ﺁﺏ ﮔﺮﻡ ﻭ ﺳﺮﺩ ﺭﺍ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﮐﺮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻭ ﻫﯿﭻ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺧﺸﮑﯿﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﻫﯿﭻ ﺟﺎﻧﺪﺍﺭﯼ ﺑﯿﻤﺎﺭ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ .

ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﭘﺰﺷﮏ ﺁﺭﯾﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺍﻭﺳﺘﺎ ﯾﺴﻨﺎﯼ ۹ ﺑﻨﺪ ۴ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ : 

تقویم تاریخ: 26 شهریور 1394 خورشیدی،مصادف با 3 ذی الحجه 1436 قمری و 17 سپتامبر 2015 میلادی

مهم ترین رویداد های تاریخی امروز در ایران:

• روزنامه ندای وطن در تیراژ سه هزار نسخه در تهران انتشار یافت.(1287ش)

• حسن مستوفی الممالک،نخست وزیر ایران، وزیران خود را به مجلس شورای ملی معرفی کرد. (1305ش)

• از طرف وزارت طرق و شوارع بیست نفر محصل برای انجام تحصیلات تخصصی به اروپا عزیمت نمودند. (1309ش)

• نجفقلی خان صمصام صمصام السلطنه ایلخانی ایل بختیاری که بعد از استبداد صغیر چند نوبت نخست وزیر ایران بود درگذشت. (1309ش)

• فروغی نخست وزیر ایران، وزیران خود را به مجلس شورای ملی و رضا شاه، معرفی کرد.(1312ش)

• آغاز دوره چهارم مشروطه، هم زمان با آغاز سلطنت محمدرضا شاه پهلوی (1320 ش)

• شهادت شهید محمود شامخی (1351ش)

• ژرژ پمپیدو رئیس جمهوری فرانسه وارد تهران شد(1352ش)

• ژنرال بارزانی شهر کرکوک عراق را تصرف کرده و نیروهای خود را در آنجا استقرار داد(1353ش)

• تشکیل نیروهای سه ‏گانه در سپاه پاسداران به فرمان امام خمینی(ره) (1364 ش)

• شهادت شهید عبدالله جمالی (1365)

• درگذشت احمد بیگدلی رمان نویس نامدار ( 1393ش)

در تقویم قمری:

• ورود پیامبر اکرم(ص) و اصحاب به مکه در سفر حجة الوداع(10 ق)

• تولد "خاقانی شروانی" شاعر بزرگ ایرانی(520 ق)

• رحلت آیت اللَّه "شیخ حسین رشتی نجفی" از مراجع شیعه(1348 ق)

• رحلت "حاج ملامحمد هاشم خراسانی" فقیه و مورخ بزرگوار شیعه(1352 ق)

مهم ترین رویداد های تاریخی امروز در خارج از ایران:

• درگذشت ویلیام هنری فوکس تالبوت از پیشگامان علم عکاسی( 1877 م )

• تهاجم ارتش سرخ شوروی به لهستان در آغاز جنگ جهانی دوم (1939م)

• مرگ "امیل لوْدویکْ" نویسنده و زندگی نامه نویس آلمانی (1948م)

• وقوع فاجعه "سپتامبر سیاه" و کشتار فلسطینی ها توسط شاه حسین اردنی (1970م)

• انجام مذاکرات صلح "کمپ دیوید" بین سران مصر و رژیم صهیونیستی اسرائیل (1978م)

• قتل‏ عام فلسطینیان اردوگاه‏های "صبرا و شتیلا" توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل (1982م)

• مرگ "کارْلْ پوپِر" فیلسوف و نظریه پرداز معروف اتریشی (1994م)

آداب حضور در شبکه‌های اجتماعی از قول دکتر تهرانی:

تاریخ بیهقی،(ساختار و محتوا)

تاریخ بیهقی مهمترین تالیف ابولفضل محمد حسین بیهقی است که آغاز نگارش ان به سال 448 هجری قمری و به روایتی دیگر 451 میباشد تاریخ بیهقی در حقیقت در واقع کار روزانه دیوان غزنوی است به گفته برتولد اشپولر قسمت های باقی مانده این کتاب فقط شامل سنوات 1031 تا 1041میلادی میباشد با وسعت فوق العاده خود ،از دسیسه بازی های سلطان مسعود غزنوی و از تمام امور دیگر مثل تشرف سفرا ،مشورت حکام و عمال ، وضع دیوان ،اعطای خلعت ها،شکارو جشن های دربار ،اطلاعات خوبی ارایه میدهد

بیهقی مبنای کار خود را در تاریخ سترگش یادداشتهای قرار داده که احتمالا به صورت روزانه از وقایع فراهم آورده است

بیهقی به واسطه دسترسی به دیوان رسالت که بخش مهمی از حکومت بود بالطبع رابطه تنگاتنگی با تشکیلات اطلاعاتی داشته از اسناد رسمی و سیاسی موجود در این دیوان نسخه های برای خود تهییه کرده بود بنابرنوشته های والدمن کارمندان اصلی ان و بایگانی مربوط به جنگ ها همراه سلطان غزنوی حرکت میکردند 

و خیمه آن را در نزدیکترین فاصله ازخیمه سلطان غزنوی حرکت میکرداین نزدیکی خیمه سلطان با خیمه دیوان زسالت به این علت بود که در صورت بروز وضیعت اضطراری و ویژه،تشکیلات این دیوان بلافاصله سلطان را از ماجرا با خبر کنند در این که بیهقی از منابع اطلاعاتی مذکور درنگارش تاریخش از پاره ای کتاب معاصر خود نیز استفاده کرده یانه ؟هیچی در دست نیست

کتا های مانند زین الاخبار گردیزی ،اثر ابو سعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود ،یا تاریخ سیستان و یا کتا الیمینی از ابو نصر محمد بن عبدالجبار محمد عتبی .

اگر ابن فندف مولف کتاب تاریخ بیهق را قرار دهیم بیهقی با تاریخ الیمینی آشنایی داشته وگویا تاریخ گردیزی و تاریخ سیستان را میشناخته تاریخ بیهقی تاریخ جامعی از سلسله غزنوی میباشد که بالغ برسی مجلدبوده که وقایع 409تا451ق یعنی سال جلوس مسعود غزنوی بوده از این میان تنها 5مجلد آن که متعلق به وقایع دوران سلطنت مسعود غزنوی است

قسمتهای باقی مانده کتاب شامل حوادث چون نبرد سلطلان مسعود غزنوی با ترکمانان ،جنگ دندانقان ،به تخت نشستن طغرل سلجوقی،و تاریخ ولایات خوارزم از انقراض ال مامون و افتادن ان به دست سلطان محمود و حکمرانی آلتونتش حاجب در آن سرزمین تاچیرگی سلجوقیان میباشد هم چنین حاوی اطلاعات با ارزشی از سلسله های سامانیان،صفاریان ، و سلجوقیان است.

منابع=

1 مریلن والدمن

2 ابولحسن بیهقی

3 غلام حسین یوسفی